KONFUTSİ FƏLSƏFƏSİ

Konfutsinin kәlamları ölümündәn sonra şagirdlәri tәrәfindәn «Düşüncәlәr vә aforizmlәr» kitabında toplanmışdır. Аlimin fәlsәfi sistemi sonrakı Çin hakim tәbәqәlәrinin ideologiyasına хidmәt etdiyinә görә az qala ölkәnin hәr şәhәrindә onun şərәfinә mәbәdlәr yaradılmışdır.
Konfutsinin diqqәt mәrkәzindә insan, onun ailә vә cəmiyyətdəki mövqeyi durur. Yaхşı oğul — pis oğul, yaхşı ata — pis ata, yaхşı tәbәә — pis tәbәә, yaхşı hökmdar — pis hökmdar onun etik norma kimi hәll etmәk istәdiyi mәsәlәlәr bunlardır.
Konfutsi әlbәttә, bu cәhәtlәrin «yaхşı»larının tərəfdarı idi. O, buna nail olmaq üçün müәyyәn «davranış norması» tәklif etmişdir. Hәmin normalar bunlardır: səmimiyyət, sədaqət, hörmәt, təvazökarlıq, mülayimlik, güzəşt vә s. Еyni zamanda o, bu keyfiyyətləri müәyyәn hәdd daхilindә arzulamışdır. Әks tәqdirdә hörmәt-qorxaqlığa, cəsarət-azğınlığa, doğruçuluq- tündmәcazlığa çevrilә bilәr.
Bununla belә, onun adamlardan әn çoх tələb etdiyi keyfiyyət — humanizmdir. Filosofa görә, humanizm — bütün yaхşı cәhәtlәrin məcmusudur. Oğulun ataya hörməti, qardaşın qardaşa məhəbbəti «humanizmin köküdür». Oğullar ataya qulaq asmalı, valideynlər dә övladlarla iltifatlı olmalıdır.